Hoe creatief ben jij?

Aan het begin van onze workshop creatief denken in de bibliotheek van Assen vroeg ik de deelnemers: hoe creatief ben jij? Geef jezelf eens een cijfer op een schaal van 1 tot 10. De cijfers van de deelnemers varieerden van een 4 tot een magere 8. De onderbouwing van het cijfer was divers. Hieronder een kleine greep uit de reacties.

• Ik ontwerp en maak mijn eigen kleding
• Ik tuinier graag en kan daar al mijn creativiteit in kwijt
• Creativiteit is leuk, maar ik kan daar helemaal niets mee
• Zonder creativiteit ben ik geen schrijver. Dat is de bron voor mijn verhalen.
• Ik hou niet van knutselen of van die kleurboeken voor volwassenen

Ik vond het opvallend dat de meesten creativiteit –het proces van creatief denken- associeerden met een uiting van kunst, terwijl het breed wordt toegepast: in de wetenschap, bij productontwikkeling, in toenemende mate in het bedrijfsleven, bij marketingbureaus et cetera.

Nu stel ik jou de vraag: hoe creatief ben jij? De onderstaande video geeft je misschien een indicatie daarvoor maar toont ook aan dat creativiteit zich niet beperkt tot een kunstvorm. Bedenk jij binnen een halve minuut de oplossing voor ’het probleem’ in de video? Open snel de link van deze 1 minuut durende video.

Link video (experiment) 

De vijf pijlers creatief denken en schrijven

De onderstaande vijf pijlers zijn niet volgordelijk. We passen die afhankelijk van de situatie willekeurig toe of een aantal daarvan.

Laten we eens teruggaan naar de pinda in de koker én de vijf pijlers daarop loslaten.

Waarnemen
De proefpersonen namen stuk voor stuk alleen de koker op de tafel waar.
Een schrijver neemt de hele omgeving waar: niet alleen de bomen en verkeersborden langs de weg maar ook de druppel die over zijn autoruit rolt.

Oordeel uitstellen
Geen van de proefpersonen wees de opdracht af; allen gingen verkennend aan het werk. Het blijft gissen of de proefpersonen (onbewust) dachten dat er überhaupt een oplossing voor het probleem bestond.
Een schrijver onderneemt, verkent met open vizier zijn (illusionaire) wereld en staat open voor ingevingen en ideeën, hoe absurd die ook mogen klinken. Een schrijver verzamelt zo veel mogelijk ideeën en invalshoeken waaruit hij later een selectie maakt voor zijn verhaal.

Verbeeldingskracht
Het is niet duidelijk of de proefpersonen met beelden hebben gespeeld om het probleem op te lossen. Heeft een van hen een verandering in het beeld aangebracht, een element weggehaald of toegevoegd?
Schrijvers visualiseren een beeld en vangen dat in woorden. Beelden prikkelen de fantasie van de lezer. Een beeld is ook een krachtig instrument om informatie te verwerken en in te spelen op het gevoel van de lezer.

Alternatief bedenken
De beste oplossing kun je beter kiezen uit 1000 ideeën dan uit 1 idee. De vraag blijft of de proefpersonen voldoende tijd hadden om alternatieven op het probleem te bedenken.
Een schrijver is origineel en onderscheidt zich door alternatieven te bedenken op de onderwerpen, locaties, verhaallijnen en personages die allemaal al eens zijn geschreven en beschreven. Er bestaat geen definitie van een bestseller, maar een nieuw onderwerp (zoals 50 tinten grijs) of een unieke wereld (zoals Harry Potter) maakt de lezer nieuwsgierig en geeft hem een aankoopprikkel.

Associëren
Wanneer de proefpersonen hadden waargenomen dat er in de ruimte een fles water stond en zij hadden dit geassocieerd met het drijfvermogen van een pinda, dan was het probleem met creatief denken hoogstwaarschijnlijk door hen opgelost.
Schrijvers associëren flexibel. Zij associëren, net als ieder ander, een kip met een ei. Vervolgens denken zij verder, aan iets anders dat verder weg staat van de kip. Flexibel associëren kan patroondoorbrekend zijn, hetgeen de originaliteit in de hand werkt.

Wat betekent creatief denken voor een schrijver concreet?

Op 12 januari plaatst Marjon Sarneel op haar website een blog van Johan en mij. Onze blog gaat in op het stimuleren van je boekverkoop op basis van creatief denken. We kunnen onmogelijk de onbegrensde mogelijkheden van creatief denken in een blog benoemen. Daarom schrijven we een vierluik over dit onderwerp.

Benieuwd naar deze blog? Op de dag van plaatsing plaats ik de aankondiging daarvan op De Schrijflantaarn of ga rechtstreeks naar de site van Marjon Sarneel.

Wordt vervolgd!