De diagnose was verpletterend.
‘Dat kan niet, ze is te jong.’ Mijn stem sloeg over.
Maar hij zweeg en haalde in een achteloos gebaar zijn schouders op. Ik haatte hem. Zijn arrogantie, zijn indrukwekkende titels en zijn geveinsde belangstelling.
‘Hoe lang heb ik nog?’ vroeg Ilse, verbazingwekkend kalm.
‘Dat is moeilijk te zeggen. Vijf tot tien jaar, hooguit.’
Alle zuurstof verdween uit de kamer. De smetteloos witte muren kwamen op me af. Tien jaar, dat hield ik nooit vol.
Ilse begon te lachen, totaal ongepast. ‘Tien jaar. Dan kan ik nog even. Fijn hè, Mees.’ Ze kuste me enthousiast op mijn wang.
Ik voelde de woede opkomen, wilde haar slaan. Tien jaar, had ze enig idee wat dat betekende. Hoe ons leven eruit zou zien?

Na de diagnose kocht ze meteen een pakje sigaretten. De eerste in jaren. Drie pakjes per dag gingen erdoorheen. De peuken vond ik terug in de gootsteen, de wc, de kattenbak. Soms brandden ze nog. Ze rookte en keek tv. Ze kwam eerst nog buiten om sigaretten te kopen. Maar vaak verdwaalde ze en hoeveel ze ook vergat, mij wist ze altijd te bereiken. Ten einde raad heb ik de sleutels verstopt. Ze is nooit meer verdwaald.
Soms zag ik de oude Ilse. Dan lachte ze naar me met de kuiltjes in haar wangen. Met haar slanke handen gooide ze haar blonde krullen naar achteren. En even geloofde ik in het sprookje dat ons huwelijk ooit was. Ze lachte steeds harder tot het lachen naadloos overging in hysterisch gehuil. Ze viel in mijn armen en zei dat ze zo niet wilde leven. Dat ze zichzelf kwijtraakte. Dan wiegde ik haar zachtjes heen en weer en loog dat alles goed kwam. Ilse stierf in stukjes en voor de helft was ze al dood.
Ilse vergat zich te douchen, haar mooie bos krullen zat vol klitten en rook naar schimmel. ’s Nachts maakte ze me wakker door de tv die ze keihard aanzette of omdat ze op bed ging dansen. In het slechtste geval klom ze bovenop op me en trok ze mijn boxershort omlaag. ‘Samen kindjes maken,´ fluisterde ze. De gedachte aan seks met haar was weerzinwekkend.

Ik trok het niet om met deze schim van Ilse te leven. Twee jaar gevochten tegen een ziekte die haar tergend langzaam kapotmaakte.
Haar bleke gezicht was engelachtig in het schemerlicht. Ik hoopte dat de slaappillen werkten. Voorzichtig raakte ik haar wang aan. Ze reageerde niet. Ik kneep in haar wang. Hard. Geen beweging. Nog harder. De rode afdruk ontsierde haar porseleinen gezicht, maar ze bleef stil liggen. Op haar nachtkastje de asbak vol sigaretten en een halfleeg pakje Marlboro. Ik haalde langzaam een sigaret uit het pakje, stak hem tussen mijn lippen. Mijn vingers trilden terwijl ik hem aanstak. Met snelle trekken rookte ik hem bijna op. Ik haalde de peuk uit mijn mond en klemde hem tussen de vingers van Ilse. De punt van de sigaret raakte het kussen. De hitte veroorzaakte een donkere brandplek en een klein vuurtje begon te smeulen. Ilse trok haar hand weg, maar ze werd niet wakker. Ze was zo mooi, zoals ze daar lag. Ik hield zoveel van haar.
Voor de laatste keer kuste ik haar teder op haar mond. Ik stond op, liep op mijn tenen de kamer uit. Voorzichtig sloot ik de deur. Het was voorbij.

Feedback op Uitzichtloos

Vanessa heeft 1 jaar schrijfervaring. In maart 2016 volgde zij bij Schrijfatelier de Koningsheerd de cursus creatief schrijven, niveau 1.

Uitzichtloos is een aangrijpend verhaal over een man die geconfronteerd wordt met de gevolgen van dementie van zijn jonge vrouw Ilse. In de uitzichtloze situatie besluit hij zijn vrouw met een overdosis slaappillen te doden.

UITBLINKERS

Sterke opening
De diagnose was verpletterend. De schrijfster maakt de lezer met deze veelzeggende openingszin niet alleen nieuwsgierig naar het vervolg, maar zet de lezer hiermee ook direct in de juiste leesstand: het verhaal gaat over een ziekte die een grote impact heeft.

Dialogen
De dialogen zijn kernachtig. Ook zijn die krachtig, doordat je als lezer weet hoe iets door een personage wordt gezegd en ook zonder dat de naam van de spreker expliciet wordt genoemd.
In de volgende zin zit veel opgesloten. Dat kan niet, ze is te jong.’ Mijn stem sloeg over.
Wat toont de schrijfster hiermee? De geloofwaardige (eerste) ontkenning op de diagnose van het personage (Dat kan niet), de diagnose heeft niet betrekking op het hoofdpersonage maar op zijn jonge vrouw (ze is te jong. Trouwens ook een snelle en natuurlijke introductie van zijn vrouw!) en zijn emotie wordt getoond (Mijn stem sloeg over.) Ik weet als lezer hoe Mees zich voelt, zonder dat zijn gevoel expliciet wordt genoemd.

Tonen
De schrijfster noemt nergens in de tekst dat Ilse de diagnose dementie heeft gekregen. En toch weet ik dat als lezer. Met het beschrijven van de symptomen van dementie toont de schrijfster deze ziekte. Als lezer kreeg ik daardoor een voorstelling van de gevolgen van deze ziekte en dat speelde in op mijn gevoel.

Toch een kritisch puntje: aanvankelijk dacht ik dat het verhaal om een levensbedreigende ziekte ging door het afgeven van een levensverwachting door de arts en de vraag van Ilse: Hoe lang heb ik nog? Ik vond dat niet geloofwaardig bij dementie. Research kan dat oplossen en tijdens het lezen van artikelen krijgt de schrijver ook nog eens een bak aan inspiratie en ideeën cadeau.

Schrijfstijl
Het ritme van de zinnen is prettig, mede door de afwisseling van korte en lange zinnen. Ook beheerst de schrijfster het beeldend schrijven, waardoor de lezer een voorstelling van de situatie krijgt en het verhaal gaat beleven. Het volgende beeld zag ik scherp voor me (door het uitschrijven van de zinnen). Drie pakjes per dag gingen erdoorheen. De peuken vond ik terug in de gootsteen, de wc, de kattenbak.

Goed gedaan, Vanessa!

 SCHRIJFTIP

Bij elk verhaal geef ik één schrijftip. Bij het verhaal Uitzichtloos heb ik getwijfeld tussen de tip plotopbouw en geloofwaardigheid (uitwerking van dementie en ook de moord die enigszins uit de lucht komt vallen). Ik heb gekozen voor de eerste tip, omdat de vrij onverwachtse moord ook alles te maken heeft met de opbouw van het plot: ik miste namelijk een stevige motivatie voor deze daad.

Plotopbouw
Een verhaal is een verzameling gebeurtenissen in gang gezet door personages, waarbij het conflict de motor is van het verhaal. De volgorde van de gebeurtenissen wordt het plot genoemd. Het plot omvat alle gebeurtenissen en motivaties die de personages (en de lezer) van het begin naar het einde voeren. Bij het uitwerken van het plot kun je jezelf de vraag stellen: wat gebeurt er met wie in mijn verhaal en waarom? Het antwoord op deze vraag vormt het plot.

Een plotopbouw helpt de schrijver bij

• een logisch verband in het verhaal aan te brengen (van beginsituatie naar eindsituatie)
• focus op de motivatie en op het conflict te houden
• onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken (Waar liggen de accenten? Wat is echt belangrijk voor de ontwikkeling conflict van het personage? Welk fragment of gebeurtenis moet nadrukkelijk worden uitgeschreven om de lezer alert te maken op een belangrijke gebeurtenis die bijdraagt aan de ontwikkeling / motivatie van het personage?)
• de personages een verandering laten ondergaan (de ontwikkeling)
• het verhaal naar een conclusie toe schrijven

Hulpmiddel bij het uitwerken plot
Voor het uitwerken van het plot vind ik de 5 W’s een handig hulpmiddel. Deze W’s kunnen de rode draad bepalen en het verhaal ‘rond’ maken, doordat ze antwoord geven op: Wie, Wat, Waar, Wanneer en Waarom.

Laten we die 5 W’s eens toepassen op Uitzichtloos.

• Wie: Mees; een jonge, getrouwde man
• Wat: hij doodt zijn vrouw met een overdosis aan slaappillen.
• Waar: onbekend (locaties: ergens in een ziekenhuis en thuis)
• Wanneer: onbekend (tijdsverloop van 2 jaar)
• Waarom: zijn jonge vrouw Ilse heeft dementie en hij trekt niet langer die uitzichtloze situatie (dit is tevens zijn conflict).

Het ‘waarom’ (niet kunnen trekken van de uitzichtloze situatie) is het conflict van Mees. Voor een samenhangend verhaal zou het plot zich dan ook moeten concentreren op gebeurtenissen die het ‘niet kunnen trekken’ onderbouwen en Mees uiteindelijk -voor de lezer geloofwaardig- drijven tot de moord op zijn Ilse. Door deze rode draad krijgt het verhaal binnen het woordenlimiet meer samenhang en zal dan nog indringender worden.

Tip ⇒ Beperk het aantal locaties in een kort verhaal tot één locatie en maak geen grote tijdssprongen. Binnen een woordenlimiet kost de uitwerking daarvan veel woorden en bemoeilijkt de schrijver focus te houden op de ontwikkeling van het conflict.
Tip ⇒  Maak een tweede versie van Uitzichtloos waarbij het verhaal zich op één dag afspeelt; de dag van de moord.

Vanessa, ik hoop dat deze schrijftip je nieuwe inzichten geeft. Wanneer je nog vragen hebt, mag je me altijd mailen. Wanneer de schrijfvraag vrij generiek is, plaats ik het onder de rubriek schrijversvragen.

Schrijfgroet,

Joanne